Dziś obchodzimy święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w polskiej tradycji zwane też świętem Matki Boskiej Zielnej – patronki płodów ziemi: zbóż, owoców, warzyw, ziół i kwiatów. Genezy tego święta należy dopatrywać się jeszcze w czasach słowiańskich, zanim na ziemie polskie przybyło chrześcijaństwo. Składali oni w tym czasie ofiary z pierwocin bóstwom agrarnym. W Kościele katolickim pierwsze obchody święta Matki Boskiej Zielnej datuje się na V wiek. W różnych częściach Europy, różnie nazywa się to święto: w Czechach jest to święto Matki Boskiej Korzennej, w Bawarii i Nadrenii (południowe Niemcy) – Matka Boska Kwietna, a w Estonii – Matka Boska Żytnia.
Wniebowzięcie to jeden z czterech dogmatów dotyczących Maryi. Mówi on o tym, że po zakończeniu ziemskiego życia, jej ciało i dusza mocą Boga zostały wzięte do nieba. Definicja dogmatyczna nie rozstrzyga jednak kwestii samej śmierci Maryi. Tu teologowie dzielą się na uznających jej ziemską śmierć oraz tych, co jej nie uznają. Jednocześnie należy zaznaczyć, że Nowy Testament nigdzie nie wspomina o ostatnich dniach życia, śmierci i o Wniebowzięciu Matki Bożej. Nie ma też Jej grobu ani relikwii.
Historia o śmierci i wniebowzięciu Maryi ma swoje odbicie w apokryfach, w których przekazywana jest w barwny sposób. W jednej z opowieści znajdziemy odpowiedź na pytanie, dlaczego święto to nazywane jest Matki Boskiej Zielnej. Jak głosi przekaz po śmierci Najświętszej Marii Panny apostołowie trzeciego dnia w jej grobie nie znaleźli ciała, tylko same zioła i kwiaty. I dlatego w dniu Matki Boskiej Zielnej, patronki ziemi i roślinności, w podziękowaniu za płody ziemi i za Jej opiekę, święcono niemal wszystko co w tym czasie kwitnie i owocuje.
W tym dniu w kościołach święci się płody ziemi, a przede wszystkim dojrzałe zboża, zioła, kwiaty, a także warzywa i owoce, uformowane w bukiet. Wiązankę, w zależności od regionu, nazywa się zielem, ograbką, rózgą, kępką, albo po prostu bukietem. Według starej tradycji, w bukiet do poświęcenia w tym dniu wiązano 7 lub 77 różnych ziół i zbóż, później także kwiatów. Siódemka już w Starym Testamencie była symbolem doskonałości. Obecnie skład bukietu jest nieco uboższy, zawiera głównie zboża, zioła i kwiaty i ma bardziej symboliczny wymiar.
Dawniej do bukietu wkładano zioła o właściwościach leczniczych: bylicę, macierzankę, miętę, piołun, chaber, kopytnik i krwawnik; kwiaty polne i ogrodowe, kłosy zbóż, len, makówki i konopie, warzywa i owoce: marchew, jabłko, gałązkę z późnymi wiśniami, gałązki leszczynowe z orzechami. W bukiecie nie mogło zabraknąć również kopru, stosowanego w lecznictwie ludowym przede wszystkim na dolegliwości trawienne. Jego owoce działają rozkurczająco na przewód pokarmowy, drogi żółciowe i moczowe. Napar na bazie kopru podawano w dolegliwościach brzusznym nawet niemowlętom.
Powszechnie wierzono, że bukiet poświęcony w kościele nabierał niezwykłych właściwości zabezpieczających i leczniczych. Zioła z niego wykorzystywano w leczeniu ludzi i zwierząt gospodarskich, okadzano nimi izbę i obejście dla ochrony przed burzą, pożarem i epidemią lub po to, by „diabeł nie kusił”. Poświęcone wiązanki przechowywano za świętymi obrazami, obok wianków z Bożego Ciała nad drzwiami wejściowymi, czy na ścianie frontowej, na strychu, w oborach koło okna, w sąsiekach stodoły. Zatknięte na polu ochraniały przed piorunami i robakami, umieszczone w stodołach przed myszami. Chroniły także od czarów i uroków, wkładano je również zmarłemu do trumny.
W trakcie mszy św. błogosławieństwo ziół i kwiatów odbywa się zazwyczaj po modlitwie po Komunii świętej.
Bukiety kwiatów, roślin zielonych i ziół leczniczych, które przynieśli wierni oznaczają duchową dojrzałość Maryi i bogactwo łask, jakimi Bóg Ją obdarzył. Wierni proszą Boga, aby te zioła, kwiaty i owoce, przez Niego błogosławione, służyły dobru ludzi i zwierząt. Tekst modlitwy poświęcenia jest bardzo barwny i eschatologiczny – warto go zacytować w całości:
„Panie, nasz Boże, Ty sprawiasz, że na ziemi rosną trawy, zioła i zboża na pożywienie i lekarstwo dla ludzi i zwierząt. Od Ciebie pochodzi obfitość wody i promieni słońca, aby wszystko, co się zieleni i rozkwita, owocowało, gdy nadejdzie czas zbiorów.
Prosimy Cię, pobłogosław przyniesione do Ciebie pierwociny zieleni tego roku, młode pędy zbóż, trawy, zioła i kwiaty. Zachowaj je od suszy, gradu, powodzi i wszelkiej szkody, aby wzrastały, radowały oczy, przynosiły jak najobfitszy plon i mogły służyć zdrowiu ludzi i zwierząt.
A gdy będziemy schodzić z tego świata, niech nas, niosących pełne naręcza dobrych czynów, przedstawi Tobie Najświętsza Dziewica Wniebowzięta, najdoskonalszy owoc tej ziemi, abyśmy zasłużyli na przyjęcie do Twojego domu. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.”
Następnie celebrans kropi wodą święconą zgromadzonych i przyniesione przez nich bukiety ziół.